BAKSOS GAWE BARENG BSS - LK

Hirup manusamah teu bisa sorangan,,tanggtu butuh batur pikeun pakumaha... tah ku eta hal hayu Baraya Sunda Sadulur sadaya urang bantu papada urang jeung urang ku jalan saling tulung tinulungan. Rempug jukung sauyunan dina nyukseskeun programna BSS anu seja babakti ka papada jalmi Dina acara Baksos pengobatan masal di Desa Malingping Majalaya.

Rupa-rupa Seuri

RUPA-RUPA SEURI

1. Seuri -> lemesna gumujeng --> ngedalkeun rasa suka, bungah atawa resep, ku sora ngahahah, ngehkey, jste. 
2. Seuseurian --> seuri lila. 
3. Nyeungseurikeun --> seuri ditujukeun ka nu kalakuanana teu psrok jeung batur. 
4. Ngajak seuri -->seuri bari nyanghareup ka batur jeung némbongkeun budi marahmay. 
5. Seuri konéng = seuri maur --> (kecap-kecapan), seuri bari rada éra atawa nyeri, upamana tas ceurik atawa tas ambek. 
6. Seuri leutik --> seuri ditahan atawa seuri jero haté. 
7. Nyalakatak --> seuri ngeunah sarta bedas ngagakgak. 
8. Nyéréngéh --> seuri teu nyoara tapi némbongkeun huntu. 
9. Héhéh, ngahéhéh atawa ngahihih --> seuri ditahan. 
10. Gikgik, ngagikgik --> seuri ditaha 
11. Heuheuy atawa heuheuy deuh --> kantétan pikeun ngageuhgeuykeun omongan batur. 
12. Imut -> lemesna mésem --> seuri leutik, seuri ukur ku kunyemna biwir, henteu nyoara. 
13. Imut kanjut --> imut ku cara ngariutkeun biwir. 
14. Imut ngagelenyu --> imut rada lila lantaran kayungyun ku polah batur. 
15. Kéom atawa kényom --> imut rada ka gigir biwirna.

    Iing Firmansyah

Rupa-rupa Leumpang

 RUPA-RUPA LEUMPANG

1. Boyot = leumpang kendor bangun beurat awak. 
2. Déog/péngkor =leumpang dingdet lantaran suku nu sabeulah rada pondok. 
3. Dohot-dohot = leumpang lalaunan bari semu dodongkoan cara peta nu ngadodoho. 
4. Égang/égol = leumpang cara budak nu anyar disunatan lantaran bisul dina palangkakan, jsté. 
5. Gonjléng = leumpang awéwé bari ngobah-ngobahkeun awak, haying narik perhatian lalaki. 
6. Ingkud-ingkuan/jingkrung = leumpang teu bener lantaran nyeri suku, jsté. 
7. Jarigjeug/jumarigjeug = leumpang bari semu rék labuh (biasana jalma nu geus kurang tanaga atawa nu kakara hudang gering). 

Rupa-rupa Diuk

RUPA-RUPA DIUK

1. Andegléng = diuk ajeg tumaninah dina korsi. 
2. Andéprok = émok rékép. 
3. Anjeucleu = diuk ngeunah-ngeunah di tempat nu rada luhur. 
4. Campego = cingogo kawas aya nu didagoan. 
5. Candeluk = diuk sabaraha lila kawas aya nu didagoan. 
6. Cangogo/cingogo = nagog, peta saperti nu keur bubuang. 
7. Émok = diuk awéwé, sukuna duanana ditikelkeun semu ka gigir ditindihan ku dua pingping. 
8. Émok cabok = émok nu pingpingna dipatumpangkeun. 
9. Nagog = cingogo. 

Obahna Suku

OBAHNA SUKU

1. Jéngké = ngangkatkeun keuneung nepi ka napak ku ramo suku.
2. Najong = ngeunakeun (ramo) suku kalayan ngagentak kana barang, jsté.
3. Nalapung = nyépak (bal, jsté) ka luhur ku tonggong suku (sanggeus dialungkeun heula).
4. Nalipak = nyépak ku dampal suku.
5. Néjéh = nyépak ku suku tukang (kuda, kaldé, jsté).
6. Nincak = napakkeun dampal suku.
7. Nokér = ngésérkeun barang ku suku rada ka gigir atawa ka tukang.
8. Ngajejek = nincak barang ngagentak ku dampal suku.
9. Ngaréngkas = ngahalangan léngkah batur ku suku urang (sina labuh).
10. Nyépak = ngeunakeun suku kalawan maké tanaga kana barang (bal, jsté).

                                               

  Iing Firmansyah

Obahna Leungeun

OBAHNA LEUNGEUN

1. Garo, gagaro = ngeruk-ngerukkeun ramo leungeun (kuku) kana kulit lebah nu ateul.
2. Garo ganyang = gagaro saluar awak.
3. Garo maling = gagaro bari teu sadar, keur saré.
4. Garo singsat = gagaro bari nyingsat, lantaran geus teu sabar, atawa lantaran ambek (awéwé).
5. Garo-garo teu ateul = gagaro tukangeun ceuli, nandakeun bingung atawa keuheul.
6. Gupay, ngagupay = ngobahkeun leungeun tanda nitah nyampeurkeun, nyalukan ku isarah leungeun.
7. Gugupay = ngobahkeun leungeun tanda mileuleuyankeun (nu indit atawa nu mileuleuyankeun).
8. Malédog = ngalungkeun batu, jsté. Kalawan tarik, kana sato: anjing, jsté.
9. Mencét = neueulkeun atawa ngadempétkeun indung leungeunjeung curuk kana barang, bagian awak, jsté.
10. Mencétan = neueul-neueulkeun indung leungeun kana awak batur nu karasa carangkeul atawa nyareri sangkan cageur.

Sesebutan ka Jelema

SESEBUTAN KA JELEMA

1. Aki-aki = lalaki nu geus kolot pisan.
2. Balég tampélé = mangkat begér, wani di tukangeun, ari di hareupeun éra kénéh.
3. Bijil bulu mayang = saharti jeung balég tampélé.
4. Budak = anak jalma nu can balég.
5. Budak gumélo = budak nu san boga jeujeuhan (pikiran) lantaran budak kénéh, kira-lira umur 2-4 taun.
6. Budak kamalolé = budak nu nurutkeun kapercayaan baheula kudu diruat, lantaran aya tanda wisnu (tanda bodas) dina awakna, biasana rarungsing teu daék cicing bari teu kanyahoan naon sababna atawa kasakitna.
7. Budak pahatu = budak nu geus teu boga indung (ditinggalkeun maot).
8. Budak yatim = budak nu geus teu boga bapa (ditinggalkeun maot).
9. Budak pahatulalis = budak nu geus teu boga indung teu boga bapa.
10. Bujang = lalaki nu geus balég tapi can kawin.

Undak-Usuk / Tatakrama Basa Sunda

UNDAK-USUK / TATAKRAMA BASA SUNDA

Abus, asup                                  Lebet                            Lebet

Acan, tacan, encan                  Teu acan                      Teu acan

Adi                                                 Pun Adi                        Tuang rai, rayi

Adu, ngadu                                 Aben, ngaben           Ngaben

Ais, ngais                                     Ngemban                    Ngemban

Ajang, keur, pikeun                Kanggo                         Haturan

Ajar, ngajar                                 Ngajar                           Ngawulang,

Aji, ngaji                                       Ngaji                              Ngaos

Akang                                           Akang                           Engkang

Aki                                                  Pun aki                         Tuang éyang, éyang

Aku, ngaku                                 Aku, ngaku                    Angken, ngangken

Ali                                                   Ali                                   Lélépén

Alo                                                 Pun alo                         Kapiputra, tuang putra

Alus                                               Saé                                 Saé

17 Pupuh (Palanggeran & Watek)

17 PUPUH

(PALANGGERAN & WATEK)

Ku: Iing Firmansyah

Dina pupuh aya nu disebut palanggeran/patokan, nyaéta guru wilangan jeung guru lagu.

Guru wilangan nyaéta lobana engang (B. Ind : suku kata) dina unggal padalisan/jajar.

Guru lagu nyaéta sora vocal engang panungtung dina unggal padalisan.

Lobana padalisan (jajaran) dina unggal pada (B. Ind: bait) gé geus ditangtukeun.

Pon kitu deui, unggal pupuh miboga watek/sipat sewang-séwangan.

Conto guru wilangan jeung guru lagu:

PUPUH KINANTI

Bu-dak leu-tik bi-sa nga-pung (8-u)

Ba-ba-ku nga-pung-na peu-ting(8-i)

Nga-la-yang ka-ka-la-yang-an (8-a)

Né-a-ngan nu a-mis-a-mis (8-i)

Sa-ru-pa-ning bung-bu-ah-an (8-a)

Na-on ba-é nu ka-pang-gih (8-i)

Kecap Panganteur

Dina basa Sunda aya nu disebut Kecap Panganteur, boh kecap panganteur pagawéan boh kecap panganteur kaayaan. Ieu kecap téh gunana pikeun ngantebkeun caritaan. Urang titénan geura...!

Am --> dahar

Barakatak --> seuri

Bek, habek --> dahar

Berebet --> lumpat

Beretek --> lumpat

Béréwék --> soék/soéh

Biur --> 1). Ngapung, 2). lumpat

Blak --> nangkarak

Blok --> bahé

Blug, geblug --> 1). labuh, 2). ragrag/murag (barang gedé sarta beurat)

Ngaran-ngaran Wangunan

Bagan = saung ranggon di laut, paranti pamayang ngala lauk (masangkeun sirib atawa jaring), di Banten disebutna bagang.
Balandongan = adegan saheulaanan pikeun narima sémah; tenpat kamonésan di nu kariaan.
Balé = adegan wangunan.
Balé bandung = tempat ngabandugan paréntah raja.
Balé désa = kantor pamong désa.
Balé watangan = kantor pangadilan.
Bédéng = imah leutik atawa imah dipétak-pétak pikeun pagawé leutik upamana baé imah kontrakan.
Bédéng = tempat pabinihan karét, kopi. Entéh jsb.

Ngaran rupa-rupa Omongan

Ancad laér = ngomongna anca pisan.

Céntal, pacéntal-céntal = paséa, paréa-réa omong.

Eur-eur/garap = kabiasaan ngomong nu harésé rék pok/ngomong arap-ap areup-eup.

Galantang, ngagalantang = nyarita atawa pidato panjang tur tatag.
Galécok/garécok = nyarita (kalawan gumbira) teu eureun-eureun.
Garihal = omongan kasar matak nyentug kana ati.
Gebah, ngagebah = ngomong tarik (biasana nyumput heula) sangkan batur reuwaseun.
Gebés, ngagebés = nyentak, ngahuit.

Kecap Sesebutan Waktu

Sakedét nétra --> (asalna sakedép nétra), kedép=kiceup. Jadi sakedét nétra hartina sakiceup, nucuhkeun waktu nu sakeudeung pisan.

Sakilat --> nuduhkeun waktu nu sakeudeung pisan, méh saharti jeung sakiceup, diupamakeun kana (lilana) kilat nu ngaburinyay.

Sapanyeupahan --> nuduhkeun waktu anu teu sabaraha lilana, kira-kira sarua lilana jeung anu keur nyeupah.

Sapangéjoan --> nuduhkeun waktu anu lilana sarua jeung anu keur ngéjo (nyangu)

Saumur jagong --> kira-kira tilu bulan satengah

Sataun landung --> sataun leuwih

Kecap sesebutan kaayaan / sipat barang

1.       Nuduhkeun Warna

Beureum --> euceuy

Bodas --> nyacas

Bodas --> ngeplak

Héjo --> ngagedod

Hideung --> cakeutreuk

Hideung --> meles (dilarapkeun kana buuk jalma atawa bulu sasatoan)

Hideung --> lestreng

Konéng --> enay

Konéng --> umyang (dilarapkeun kana pakulitan jalma)

Ngaran Patukangan

ANJUN                     =      tukang nyieun parabot tina taneuh

BUJANGGA            =      tukang nyieun/nulis carita

CANDOLI                 =      tukang ngajaga pabéasan di nu kariaan (biasana awéwé)

GENDING                =      tukang nyieun parabot tina kuningan

KABAYAN                =      tukang dititah ka ditu ka dieu

KAJINEMAN           =      1) mandor sakitan, 2) tukang ngajaga jinem (nu dihukum)

KAMASAN              =      tukang nyieun parabot tina emas atawa pérak

KEBOJENGKENG =      tukang ngagusur padati

KULAÉR                    =      kusir anu tumpakna dina kuda karéta pangagung

KUNCÉN                  =      tukang ngurus kuburan

LEGIG                       =      tukang ngasruk dina pamoroan

MALIM                     =      tukang nalukkeun sasatoan

MARANGGI           =      tukang nyieun landéan jeung sarangka keris

MEREBOT                =      tukang nakol bedug

SARAWÉDI              =      tukang ngagosok permata

PAKACAR                =      bujang, juru ladén

PALATUK                 =      iber anu tumpak kuda saheulaeun pangagung

PALÉDANG             =      tukang nyieun parabot tina tambaga

PALIKA                     =      tukang teuleum (ngala lauk)

PAMATANG           =      tukang moro nu sok ngagunakeun tumbak

PAMAYANG           =      tukang ngala lauk di laut

PANDAY                  =      tukang nyieun parabot tina beusi

PANINGGARAN   =      tukang moro

SARATI                     =      tukang ngusir gajah

Dicutat tina PEPERNIAN

 Iing Firmansyah

Ngaran Kekembangan

Kembang awi = eumbreuk

Kembang bako = bosongot

Kembang bawang = ulated

Kembang bolang = ancal

(bolang=sabangsa teleus jarah/liar nu jadina di nu bécék)

Kembang boléd = téla

Kembang cabé = bolotot

Kembang cau = jantung

Kembang cengék = péncéngés

Kembang eurih = ancul

Ngaran anak sasatoan

Anak anjing = kirik/kicik

Anak bagong = begu

Anak bandeng = nanar

Anak banténg = bangkanang

Anak bangbung = kuuk

Anak bangkong = buruy, bancét

Anak belut = kuntit

Anak bogo = cingok

Anak boncél = bayong

Anak buhaya = bocokok

Anak deleg/gabus = boncél/ kocolan/kokocolan

Kecap sesebutan bilangan nu dilarapkeun kana barang

KECAP SESEBUTAN BILANGAN NU DILARAPKEUN KANA BARANG NU TANGTU

(Pangdeudeul pangajaran basa Sunda putra-putri sadérék)

Ambekan = sadami
Awi = sabébék
Awi = saleunjeur (satangkal)
Awi = sadapur (sagunduk nu diwangun ku sababaraha tangkal)
Bako = salémpéng
Bangsal = sacangi (sasiki)
Bawang = sasihung (sasiki)
Béas = sacanggeum
Bilik = sailab (sagebing)
Boéh = sarirang (tilu iket)

sing a song ... hahhahhay

I heard that you’re settled down
That you found a girl and you’re married now
I heard that your dreams came true
Guess she gave you things I didn’t give to you

Old friend, why are you so shy?
It ain’t like you to hold back or hide from the lie

I hate to turn up out of the blue uninvited
But I couldn’t stay away, I couldn’t fight it
I hoped you’d see my face & that you’d be reminded
That for me, it isn’t over

Tutut makanan favorit BSS ...

Siapa yang tidak kenal dengan hewan yang diberi nama 'Tutut" (dalam bahasa Sunda", atau "Keong Sawah"? Pasti semua orang tentu mengenalnya, baik secara bentuk maupun bahasa lainnya yang berbeda-beda di masing-masing daerah. Jika kita mengingat masa kecil kita, ya sekitar usia SD, tentu setiap dari kita pernah jajan makanan ini. Selain harganya yang murah pada saat itu, cara memakannya pun trgolong unik. Tutut ini dimakan dengan cara disedot seketika, sehingga isinya dapat langsung keluar. Cara lainnya adalah dengan mencungkilnya dengan tusuk sate/tusuk gigi. Daging tutut bisa keluar dan langsung masuk ke mulut, untuk inilah bagian buntut cangkangnya harus dipotong supaya angin bisa masuk. Kalau tak pandai menyedotnya atau tak ingin orang lain melihat mulut anda monyong, cungkil saja dengan tusuk gigi.